Schouder / bovenarm klachten

Pijnklachten van schoudergordel en bovenarm komen veel voor. Het schoudergewricht is een zgn kogelgewricht wat borg staat voor een  goede beweeglijkheid in vele richtingen. Het is een ingenieus systeem van pezen, spieren, banden en slijmbeurzen. Het schoudergewricht is door deze optimale functie echter ook kwetsbaar voor pijnklachten en bewegingsbeperkingen bijvoorbeeld door langdurige overbelasting zoals kan voorkomen bij schouderbelastende werkzaamheden, intensieve sportbeoefening. Ook kortdurende  schouderbelastende werkzaamheden die men niet dagelijks gewend is te doen zoals verbouwing, tuinwerkzaamheden of een val op de schouder kunnen leiden tot pijnklachten.

Het schoudergewricht is opgebouwd uit een kogelgewricht, waarbij de kop van de bovenarm in de gewrichtskom van het schouderblad scharniert. Dit gewricht is omgeven door de “cuff’ (rotatoren manchet) bestaande uit 4 dieper gelegen schouderspieren, waarvan de  pezen als een manchet rondom de schouderkop zijn gelegen en die samen met de daarboven gelegen slijmbeurs bij heffen van de arm onder het schouderdak scharnieren. Aan de voorzijde bevindt zich de buigpees (biceps) die zorgt voor buiging van de elleboog. Het gehele kogelgewricht is omgeven door een gewrichtskapsel. De schoudergordel is omgeven door spieren die mede de beweeglijkheid van de schouder functie bepalen.

Vele van deze structuren zijn bij echografisch onderzoek goed te beoordelen op eventuele afwijkingen en  afhankelijk van de gevonden bevindingen vaak goed te behandelen. Daarom is echografisch onderzoek van de schouder samen met goed lichamelijk onderzoek het eerst aangewezen beeldvormend onderzoek eventueel aangevuld met röntgen onderzoek afhankelijk van de vraagstelling van  de aanvragend arts.

De meest voorkomende, vaak met pijn gepaard gaande afwijkingen zijn:

Slijmbeursontsteking ofwel bursitis
Oorzaken zijn vaak overbelasting  door overmatige bovenhandse werkzaamheden, ofwel optredend na een directe val op de schouder, maar bursitis kan ook voorkomen bij meerdere ziektebeelden o.a bij  rheumatische aandoeningen. Vaak is het kapsel van de slijmbeurs verdikt en is er een overmatige hoeveelheid vocht in de slijmbeurs aanwezig, die de beweeglijkheid van de schouder beperkt. Vaak pijn bij het slapen op een aangedane zijde.

Scheuring van de pees ofwel cuffruptuur
Deze scheuring kan gedeeltelijk of totaal zijn, vaak optredend na een val, maar soms ook spontaan op oudere leeftijd of als gevolg van slijtage (arthrose) of als begeleidend symptoom van reumatische aandoeningen. Scheuring van de pees door een val is echografisch vaak goed te beoordelen en ingeval van een bewezen pees scheuring is een bezoek aan de orthopeed meestal gewenst voor een eventuele hersteloperatie.

Peesontsteking ofwel tendinitis
Ontsteking van eerder genoemde 4 pezen kan het gevolg zijn van overbelasting of acute overrekking met als gevolg microscheurtjes in de pees. De pezen zwellen op en zijn vaak pijnlijk tijdens beweging van de schouder o.a. bij heffen. Bij ernstige ontsteking kan ook beschadiging van de pees optreden. Echografie is een goed middel om tot een diagnose te komen en afhankelijk van de bevindingen goed te behandelen met locale echogeleide corticosteroied injecties.

Peesverkalkingen ofwel tendinitis calcarea
Peesverkalkingen kunnen ontstaan door veroudering van de pees met als gevolg verminderde draagkracht, ofwel bij te veel of te zware herhaalde schouder belastende activiteiten, verkeerd gebruik of door impingement (inklemming van de pees tussen kop bovenarm en schouderdak). Soms in combinatie met slijmbeursontsteking. Bij verkalkingen in de pees kan tillen en bovenarmse beweging vaak pijnlijk zijn soms met uitstraling naar de bovenarm. Bij grotere verkalkingen kan ook inklemming van de pees optreden. Gerichte injectie van de kalkhaard kan vaak een goede therapie zijn. Bij hardnekkige klachten eventueel barbotage (spoeling van de pees) of kijkoperatie  (arthroscopie).

Frozen shoulder ofwel adhesieve capsulitis
Oorzaak vaak onbekend. Komt meestal voor tussen 40ste en 60ste levensjaar, vaker bij patiënten met suikerziekte(diabetes) meer bij vrouwen dan mannen. Langdurige bewegingsbeperking. Ook andere factoren als recente val kunnen bij ontstaan een rol spelen. Het gewrichtskapsel omkleedt het gewricht en beperkt de eindstandige bewegingen. Bij een capsulitis verdikt het kapsel zich vaak met verklevingen waardoor bewegingen beperkt en pijnlijk. Er zijn drie fasen; freezing (ontsteking staat op de voorgrond) , frozen (verstijving staat op de voorgrond, funktie beperkt, pijn vermindert) en thawing (geleidelijk herstel van de beweeglijkheid, waarbij functie volledig kan herstellen). Er zijn meerdere behandelingsmogelijkheden waarbij een injectie met ontstekingsremmer (corticosteroied) in de eerste fase (freezing) een zeer nuttige optie is.

Structuurveranderingen in de bovenarmspieren / triggerpoints ofwel spierknopen
Door overbelasting, vaak langdurig, kunnen in de bovenarmspieren structuurveranderingen optreden die tot gevolg kunnen hebben dat de spierfunktie vermindert en vaak gepaard kunnen gaan met pijnklachten in de boven- en onderarm. Bij herhaalde belasting kunnen deze spierveranderingen zelfs leiden tot zgn myogelosen (spierknopen). Met moderne echo-apparatuur zijn deze structuurveranderingen in de spier die vaak ook drukpijnlijk zijn, zichtbaar te maken en goed te behandelen met gerichte corticosteroied injecties. Op een MRI onderzoek zijn deze veranderingen meestal niet zichtbaar.

Slijtage ofwel artrose
Door veroudering, na ongeval of andere aandoening treedt slijtage op van het schoudergewricht met versmalling, kraakbeen verlies en vervorming van het gewricht met als gevolg vaak pijn en bewegingsbeperking. Op een röntgenfoto is deze slijtage vaak goed af te beelden. Het gewrichtje tussen sleutelbeen en schouderdak is echografisch wel goed zichtbaar en bij pijnlijke afwijkingen onder echo goed te behandelen met eventuele ontstekingsremmer (corticosteroied) injectie.